Naar de meditering voor creativiteit en wendbaarheid of kan het ook anders?

Vast herkenbaar: je bent aan het werk, een complex vraagstuk aan het uitdenken maar dan…Pling! Een appje. Pling! Een mail. Pling! Een reminder. Tring! Je collega belt. Mama! Je kind vraagt waar z’n gymtas is gebleven. Vraagje! Je collega wil iets van je weten. De hele dag worden we afgeleid door onze omgeving. Terwijl we juist stilte nodig hebben als sleutel tot meer creativiteit. Want creativiteit is een van de belangrijkste vaardigheden die we nodig hebben om ons aan te passen aan veranderingen.

Hoe ontstaat creativiteit?

Het bestandenuitwisselingsplatform WeTransfer heeft een groot onderzoek gedaan onder haar gebruikers, veelal creatievelingen, naar hoe creativiteit ontstaat. Naast het lezen van boeken, gesprekken en reizen kwam ‘stilte’ ook als zeer belangrijke voorwaarde uit de bus.
Stilte helpt namelijk ons brein om informatie te verwerken en nieuwe ideeën te genereren.

De vier fasen van het creatieve proces

Een creatief proces is precies dat: een proces, een serie van opeenvolgende activiteiten naar een doel, het eindresultaat. Professor Graham Wallas definieert vier fasen van het creatieve proces die bevestigt dat stilte dé fase is voordat je brein op een lumineus idee kan komen.

1. Voorbereiding: je inlezen in de materie, weten wat er speelt en het probleem begrijpen.
2. Incubatie: het loslaten van het probleem, de stilte opzoeken om bewust en onbewust je brein aan het werk te zetten.
3. Verlichting: het moment waarop je ideeën vorm krijgen en je het welbekende ‘eureka-moment’ ervaart.
4. Verificatie: ervaren dat de oplossing werkt en zo niet, bijschaven.

“Stilte is dé fase voordat je brein op een lumineus idee kan komen.”

Twee uur stilte per dag

Volgens Ime Kirste van Duke University, bevordert twee uur stilte per dag de aanmaak van cellen in de hippocampus. Dit is het gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor leren en het geheugen. Daarnaast zorgt stilte voor het herstel van mentale vermoeidheid en het vergroten van het concentratievermogen voor taken die creativiteit vereisen.
Op zich niet iets wat we niet al wisten, maar het blijkt toch behoorlijk lastig om momenten van stilte in het dagelijks leven te integreren.

Stilte op de werkvloer

Met alle open kantoortuinen is het best een uitdaging om je concentratie te vinden. Hoewel ze bedoeld zijn om de samenwerking te bevorderen, biedt het dus niet altijd de optimale omgeving om je werk te kunnen doen. Maar weer terug naar iedereen opgesloten in werkkamers is ook niet de juiste oplossing. Het is dus belangrijk om flexibiliteit te bieden, bijv. door het creëren van stilteruimtes waar je je kunt terugtrekken om in stilte te werken en te brainstormen. De vrijheid om voor bepaalde taken vanuit huis afgezonderd in stilte te kunnen werken is dan ook een zegen van deze tijd. Mits er niet iedere 10 minuten een enthousiaste puber binnenwandelt of mede-thuiswerkende echtgenoot zoals in mijn geval.

Wanneer ik op de beste ideeën kom

Ik beschik over de luxe om in die situaties mij letterlijk af te kunnen zonderen voor geluid door mijn hoortoestellen uit te zetten. Vooral tijdens het schrijven van mijn boek riep ik zeer regelmatig “mama is er niet!”, om vervolgens zelfs aan de keukentafel geconcentreerd te kunnen schrijven terwijl mijn dochters koekjes stonden te bakken.
Mijn meest creatieve moment van de dag is tijdens het ochtendritueel. Ik houd mijn hoortoestellen bewust zo lang mogelijk uit (soms tot ergernis van het thuisfront) zodat mijn brein in alle rust kan draaien. Resultaat: ik loop meer dan eens half afgedroogd door het huis op zoek naar een notitieboek om die, al zeg ik het zelf, briljante brainwave op te schrijven die ik onder de douche kreeg. Stel je toch voor dat ik deze straks in alle drukte weer zou vergeten…

Tips hoe je jouw creatieve denkproces kunt bevorderen

Tot het moment dat we de beschikking hebben over een afstandsbediening waarmee we alle geluiden in onze omgeving tijdelijk kunnen muten moeten we dus zelf die stilte bewust creëren. Hoe doe je dat? Menigeen zweert bij regelmatig naar de meditering te gaan zoals Mark Siegenbeek van Heukelom schrijft. Maar als je je daar, net als ondergetekende, niet toe kunt zetten geef ik je hieronder een aantal andere tips ter inspiratie die je kunnen helpen het creatieve denkproces te bevorderen:

• • Plan in je agenda wekelijks een aantal blokken met ‘niks’, om even niets te moeten. Zo voorkom je dat je agenda zonder dat je het doorhebt stiekem van begin tot einde volgepland wordt en je dus geen tijd over houdt voor stilte.
  • Maak iedere week een planning van je taken, dit geeft inzicht in wanneer je stilte nodig hebt en kun je bepalen welke werklocatie hier het beste bij past.
  • Sla twee vliegen in één klap en gebruik de tijd die je nodig hebt voor taken die je op de automatische piloot kan doen voor bewuste stilte. Tijdens het eten koken, de was opvouwen of het opruimen kom ik vaak op de beste ideeën én is mijn huis weer netjes.
  • Open deur maar heel effectief: Las device vrije momenten in door je telefoon met enige regelmaat in een hoek te gooien en zet alle meldingen uit.
  • Als je het geluk hebt wel over goed werkende oren te beschikken, gebruik ‘old school’ oordoppen om je af te sluiten van je omgevingsgeluid.
  • Als je de oplossing voor een bepaald vraagstuk moet bedenken zorg er dan voor dat je je eerst goed inleest.
  • Geef vervolgens jezelf de opdracht om een antwoord te bedenken op een specifieke vraag met een moment waarop je hiervoor met een antwoord wilt komen. Van mijn Speakers Club collega Kees Pannevis heb ik geleerd dat je brein hier dan onbewust mee aan de slag gaat en je een denkproces in gang zet. Voor mij werkt het vaak goed om dit aan het einde van de week te doen en warempel, uiterlijk maandag heb ik toch minstens een aantal goede ideeën bedacht.
  • En tot slot: een stilteruimte creëren op je werk.

Dus…kalm aan en rap een beetje! (Herman Finkers)

Joyce de Ruiter is een veelgevraagd spreker op het gebied van wendbaarheid, veerkracht en leiderschap in tijden van verandering. In haar keynote combineert ze beste inzichten uit de psychologie van veranderen met haar krachtige levensverhaal over hoe ze omgaat met het langzaam verliezen van haar zicht en gehoor.