IS GELUK EEN KEUZE?
23 maart 2022 Joyce de Ruiter

Ik gelukkig, jij gelukkigt, wij gelukkigen

Veranderen gaat het beste wanneer je goed in je vel zit, blij bent, je gelukkig voelt. Je kunt je vast voorstellen dat wanneer je ongelukkig bent je meer naar binnen gericht bent. Je bent gefocust op je eigen ongeluk en niet bezig met de wereld om je heen, waardoor je je eigen wereld verkleint. Wanneer je je gelukkig voelt heb je meer controle over je gedachten en emoties. Je hebt meer een open en nieuwsgierige blik naar wat er in de wereld om je heen gebeurt. Je reflecteert op wat je ervan van vindt, wat je ermee kunt en het belangrijkst; wat je ervan kunt leren om hier in mee te kunnen veranderen.

Is geluk een keuze?

Wat denk jij, is geluk een keuze? Kunnen we het besluit nemen om te zeggen ‘vanaf nu kies ik er voor om alleen nog maar gelukkig te zijn’? Was het maar zo makkelijk, dat zou betekenen dat iedereen die een depressie ervaart gewoon even een knop om moet zetten om te kiezen voor geluk: ‘Geluk, dé remedie tegen ongelukkig zijn’.
In 2019 slikten 1,2 miljoen mensen anti-depressiva. En ik vermoed dat dit percentage alleen maar is gestegen de afgelopen 2 jaar. Ik ga in deze blog niet in op de mening of mensen wel of niet te snel aan de anti-depressiva gaan, dat oordeel laat ik over aan de medici. Want depressie is een ziekte, een aandoening van de hersenen die behandeling behoeft.
Wat ik in deze blog wel ga doen is een aantal inzichten met je delen op het gebied van geluk.

Een lesje geluk

In de psychologie worden de menselijke emoties vereenvoudigd onderverdeeld in 4 basisemoties, de 4B’s: boos, bang, bedroefd, blij. Het valt gelijk op dat 3 van de 4 emoties refereren aan een gevoel die niet te koppelen is aan een blij of gelukkig gevoel. Gelukkig wil dit niet zeggen dat we deze emoties evenredig verspreid over de tijd ervaren en dus maar een kwart van de tijd blij kunnen zijn. Het laat wel zien dat het heel makkelijk is om een andere emotie dan blijdschap te ervaren.
Je moet hier bewust aandacht aan schenken.

“Geluk, dé remedie tegen ongelukkig zijn.”

De factoren die je geluk bepalen

Als we 1 gemeenschappelijke deler hebben wereldwijd, ongeacht wat je afkomst, cultuur of woonplaats ook is, dan is dat ‘gelukkig worden’. Als je zoekt op dit thema heb je binnen 1 seconde 36,1 miljoen hits op Google en vliegen de geluksgoeroes je om de oren. Er wordt (gelukkig) ook wereldwijd ontzettend veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar geluk.
Een interessant onderzoek die ik soms gebruik tijdens mij lezingen is die van Sonja Lyubomirsky, Hoogleraar Psychologie aan de universiteit van Californië. Zij doet wetenschappelijk onderzoek naar de factoren die ons geluk bepalen en heeft de ‘Schaal van subjectief geluk’ ontwikkeld. Dit model laat zien dat we voor een groot deel ons geluk zelf positief kunnen beïnvloeden:

50 % van je geluk is bepaald door aanleg. We hebben allemaal een voorgeprogrammeerd basisniveau van geluk of gevoeligheid voor bijvoorbeeld depressie geërfd. Maar het feit dat je genetische aanleg voor geluk onveranderbaar is, betekent niet dat jouw geluksniveau dat ook is. Genen hebben een bepaalde omgeving nodig en door in een vroeg stadium actie te ondernemen, zoals therapie, kun je voorkomen dat je ‘depressiviteits-gen’ getriggerd wordt.

10% van je geluk wordt bepaald door je omgeving en de omstandigheden waarin je leeft.
Ben je getrouwd, gescheiden, heb je wel of geen kinderen, ben je gezond, heb je een stabiele jeugd gehad, woon je in een fijn huis?
Ik moet bekennen dat ik echt dacht dat deze factoren een grotere invloed hebben op je geluksniveau. Tegelijkertijd: ik heb een nogal uitdagende gezondheidssituatie en toch ben ik ontzettend gelukkig. De reden dat deze factoren maar zo’n klein deel van je geluk bepalen heeft te maken met hedonistische adaptatie: gewenning. Dus die mooie nieuwe auto bijvoorbeeld, geeft wel even een boost in je geluk maar dit is dus maar tijdelijk want ook dit went.

De laatste 40% van je geluk wordt bepaald door bewust gedrag: jouw gedachten, gedragingen, jouw levensstijl. En dit hebben we dus wel zélf in de hand.

Maar hoe ga je dan om met die 40% invloed? Want als je goed in je vel zit creëer je in mijn optiek de juiste triggers voor het activeren van je ‘geluksgen’ en daarmee een opwaartse spiraal.
Dan komen we bij de kern: geluk is geen keuze, geluk is een werkwoord.

Geluk is een werkwoord

Wat doe je als er op je werk een nieuw computersysteem wordt geïmplementeerd?
Juist: je gaat je verdiepen in hoe het systeem werkt en waarschijnlijk volg je er een training voor. Je levert dus een inspanning om je kennis en vaardigheid te vergroten. Als dat voor je werk moet dan vinden we dat allemaal niet meer dan logisch en normaal.

“Als we een inspanning moeten leveren om je geluksgevoel te vergroten, dan vinden we dat vaak maar raar.”

Als we een inspanning moeten leveren om je geluksgevoel te vergroten, dan vinden we dat vaak maar raar. Maar geluk is dus niet een kwestie van ‘knop om en je bent gelukkig’.
Het zou toch de normaalste zaak van de wereld moeten zijn dat je eens in de zoveel tijd even een moment neemt om jezelf de vragen te stellen; ‘Ben ik gelukkig? Wat maakt mij op dit moment gelukkig? Passen de keuzes die ik maak bij wat mij gelukkig maakt? Wat kan ik veranderen om mijn geluksgevoel te vergroten?’
Het lijkt wel een functioneringsgesprek met jezelf, of beter: een geluksgesprek.
Dus: is geluk een keuze? Ik ben van mening van niet. Je kunt wél keuzes maken die je geluk beïnvloeden. Geluk is een werkwoord dus blijf hier bewust aandacht aan besteden. Want een gelukkig brein vormt de basis om wendbaar te kunnen zijn.

Omdat we niet altijd alleen maar gelukkig kunnen zijn ga ik een volgende keer wat dieper in op de rol van rouw. Immers: ‘Geen pieken zonder dalen’.

Voor nu wens ik je een goed geluksgesprek met jezelf.

Joyce de Ruiter is een veelgevraagd spreker op het gebied van wendbaarheid, veerkracht en leiderschap in tijden van verandering. In haar keynote combineert ze beste inzichten uit de psychologie van veranderen met haar krachtige levensverhaal over hoe ze omgaat met het langzaam verliezen van haar zicht en gehoor.

BOEK JOYCE ALS SPREKER VOOR JOUW EVENT