Een prematoriumparty: het leven vieren op je eigen uitvaart

Als inspirerend spreker staat mijn radar altijd aan als het gaat om mij te laten inspireren hoe je anders kunt kijken naar veranderingen in het leven. De meest ingrijpende veranderingen zijn natuurlijk het begin van een nieuw leven of het einde hiervan. En daartussen proberen we, hoe goed en kwaad het soms gaat, er het beste van te maken. En vooral: het leven te vieren.
Een tijdje geleden las ik over een niet alledaagse vorm van het leven vieren die mij triggerde. Namelijk: het leven vieren op je eigen uitvaart. Een prematoriumparty. Misschien een beetje gek, maar ik vind het eigenlijk wel een prachtig idee dat je juist vóór je overlijdt afscheid neemt van je dierbaren en terugblikt op je leven.

Troost

In 2015 verloor ik een van mijn dierbaarste vriendinnen: Anna. Een prachtige en krachtige vrouw die midden in het leven stond wist dat ze afscheid moest nemen van het leven. Ze had in aanloop naar haar overlijden al een aantal wensen voor haar uitvaart met de uitvaartondernemer besproken. En ik vond dat een mooi idee. Het biedt troost te weten dat je het afscheid in de geest van de overledene hebt vormgegeven.

Maar wat zeggen ze dan over mij?

Anna was ook nieuwsgierig en ik zal nooit de ondeugende blik in haar ogen vergeten waarmee ze zei: ‘Het is allemaal leuk dat mensen mooie dingen over mij gaan zeggen straks, maar eigenlijk wil ik wel weten wát dan.’ En zo spraken we af dat ik alvast mijn speech voor haar uitvaart zou schrijven en met haar zou delen. Als ik sneller dan verwacht de ochtend van haar overlijden mijn speech aan haar voorlees zie ik een rust over haar komen. Een groot cadeau dat ik mocht geven en krijgen.
Het zou mij niets verbazen als Anna destijds had gehoord over een ‘prematoriumparty’ dat haar dit ook wel iets had geleken.

Een feestje voor de toekomst

De term prematoriumparty is zo nieuw dat zelfs ChatGPT nog niet weet wat het betekent als ik het vraag. Alhoewel ik de interpretatie wel leuk vind:
Een prematoriumparty is een feestje dat wordt gevierd voordat een belangrijk evenement of mijlpaal plaatsvindt. Het woord “prematorium” is een samentrekking van “prematuur” en “satorium” (afkomstig van het Latijnse woord “satus,” wat “gelegenheid” of “situatie” betekent). Met andere woorden, het is een viering van iets dat nog moet komen. Dit kan variëren van een verjaardag, een huwelijk, een verhuizing, tot zelfs een sollicitatiegesprek.
Het is zeker een ‘viering van iets dat nog moet komen’, maar de aanleiding is helaas iets minder feestelijk.

Verandering van concept ‘afscheid’

Het idee van een prematoriumparty kwam afgelopen voorjaar van Jan Troost die zijn eigen afscheid. Hij had het slechte nieuws gekregen dat hij uitgezaaide slokdarmkanker heeft en niet meer zou genezen. Jan vond het zonde wanneer mensen herinneringen met hem ophalen wanneer hij er niet meer is. Want wat zouden anderen over hem zeggen? En waarom wachten op de dood als je ook het leven kan vieren?
En zo kwam dat alle dierbaren van Jan zich verzamelden in een theaterzaal die was aangekleed met allerlei persoonlijke spullen van Jan. Zijn familie sprak over hem, er was live-muziek én zijn kist stond op het podium. Alle elementen van een gewone uitvaart met als enige verschil: Jan kwam zelf als een eregast binnen op zijn eigen uitvaart.

Ook dit is een manier om ieders wendbaarheid te testen…

Hier wisten de gasten het concept van dat Jan levend op zijn eigen uitvaart zou zijn. Maar het klinkt bijna als de opbouw van een slechte grap. Dat iedereen verdrietig in de zaal zit en dat je dan binnen komt wandelen: ‘Surprise! Ik ben niet dood!’.
Dat laten we maar over aan de Belgische TikTokker David van Baerten die zijn eigen dood in scène heeft gezet ‘om zijn familie een lesje te leren’. Tijdens zijn begrafenis verscheen hij plotseling in een helikopter. Alleen zijn vrouw wist vooraf van het hele plan. Zijn kinderen moesten eerst een dag rouwen voordat ze hoorden dat hun vader helemaal niet dood was (dat wordt een leuke sessie op de divan gok ik zomaar…). Voor alle andere mensen was het een complete shock: eerst dat hij dood was en toen dat hij dat dus niet was.
Door zijn eigen dood in scène te zetten wilde hij weten wie nog oprecht om hem gaf want hij voelde zich zo eenzaam. De blijken van liefde vond hij mooi, maar ziet lever dat mensen dat tonen als je nog in leven bent. Dat is absoluut waar. Maar het is een nogal extreme en controversiële manier van aandacht vragen zullen we maar zeggen…

” Wat zou ik willen dat men over mij zegt? En doe ik dan nu de dingen zodat ze dit ook over mij kúnnen zeggen?”

Vooruit filosoferend bij het haardvuur

Terug naar het concept van een prematoriumparty. Misschien is het idee van het vieren van een feest voordat iemand overlijdt wat ongebruikelijk. Het laat me wel nadenken over de manier waarop we omgaan met afscheid nemen.
Filosoferend (in gedachten pak ik er een glas rode wijn bij en steek ik het haardvuur aan) blik ik vooruit op mijn eigen uitvaart (waarvan ik natuurlijk hoop dat dat nog heel lang gaat duren).
Als muziekfanaat krijg ik spontaan keuzestress: welke nummers mogen sowieso niet ontbreken? Ik denk dat het sowieso de nummers worden die ook een prominente plek hebben in mijn boek Niet horen Niet zien Niet zwijgen: Terug van Blof, Feel van Robbie Williams en Rise up van Andra Day.

Gelukkig heb ik nu nog geen aanleiding om daar concreet over na te moeten denken. 1 ding is wel zeker: er moeten lekkere drankjes en eten en veel chocola zijn.
Stiekem ben ik nu al nieuwsgierig: wat zal men dan over mij zeggen?
En dat brengt mij op de vraag: wat zou ik willen dat men over mij zegt? Doe ik dan nu de dingen zodat ze dit ook over mij kúnnen zeggen?

We zouden toch elke dag het leven moeten vieren?
We zouden toch geen uitvaart nodig moeten hebben om te vertellen aan de nabestaanden hoeveel iemand voor je heeft betekend?
We zouden toch geen prematoriumparty nodig moeten hebben om te vertellen hoeveel iemand voor je betekent?
Gewoon nu. Het leven is toch te kort om te wachten tot het te laat is?

Ik vul mijn glas bij, stook het haardvuur nog wat hoger en ga even wat mensen bellen.

Joyce de Ruiter is een veelgevraagd inspirerende spreker op het gebied van wendbaarheid, veerkracht en leiderschap in tijden van verandering. In haar keynote combineert ze beste inzichten uit de psychologie van veranderen met haar krachtige levensverhaal over hoe ze omgaat met het langzaam verliezen van haar zicht en gehoor.